Khám Phá Chất Xơ Trong Thức Ăn Gia Cầm Và Vai Trò Của Nó

Chất xơ từ lâu đã bị coi là một thành phần không được khuyến khích trong dinh dưỡng gia cầm vì nó làm giảm khả năng tiêu hóa và hấp thụ chất dinh dưỡng. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng chất xơ không chỉ là chất kháng dinh dưỡng mà còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe và sự phát triển của gia cầm. Bài viết này sẽ xem xét kỹ hơn vai trò của chất xơ trong thức ăn gia cầm, lợi ích của nó và những rủi ro cần lưu ý.

Chất xơ là gì?

Chất xơ là thành phần carbohydrate phức tạp, chủ yếu bao gồm cellulose, hemicellulose, pectin, và lignin, được tìm thấy trong thành tế bào thực vật. Không giống như các chất dinh dưỡng khác, chất xơ không được tiêu hóa trực tiếp bởi enzym trong dạ dày hay ruột của gia cầm, mà được lên men bởi vi khuẩn trong ruột già hoặc manh tràng. Trong chăn nuôi gia cầm, chất xơ được chia thành hai loại chính:

• Chất xơ hòa tan: Dễ hòa tan trong nước, như pectin, giúp cải thiện sức khỏe đường ruột và hỗ trợ hệ vi sinh vật.
• Chất xơ không hòa tan: Như cellulose và lignin, hỗ trợ quá trình tiêu hóa cơ học và tăng cường nhu động ruột.

Chất xơ thường có trong các nguyên liệu thực vật như cám gạo, cám lúa mì, bã mía, hoặc các phụ phẩm nông nghiệp.

Vai trò của chất xơ trong thức ăn gia cầm

Hỗ trợ tiêu hóa và sức khỏe đường ruột

Chất xơ, đặc biệt là chất xơ không hòa tan, đóng vai trò như một “chổi quét” trong hệ tiêu hóa, giúp kích thích nhu động ruột và ngăn ngừa tình trạng táo bón hoặc rối loạn tiêu hóa. Chất xơ hòa tan, khi được lên men trong manh tràng, tạo ra các axit béo chuỗi ngắn (SCFAs) như axit butyric, hỗ trợ phát triển vi khuẩn có lợi và tăng cường sức khỏe đường ruột.

Kiểm soát cân nặng và giảm stress

Thông tin cập nhật từ MM88. COM cho biết: Chất xơ giúp gia cầm cảm thấy no lâu hơn, từ đó kiểm soát lượng thức ăn tiêu thụ và ngăn ngừa tình trạng béo phì, đặc biệt ở gà đẻ hoặc gà giống. Ngoài ra, việc nhấm nháp thức ăn giàu chất xơ giúp giảm hành vi mổ cắn nhau, một vấn đề phổ biến trong chăn nuôi công nghiệp.

Cải thiện chất lượng trứng và thịt

Một lượng chất xơ phù hợp trong khẩu phần ăn có thể cải thiện chất lượng vỏ trứng ở gà đẻ nhờ vào việc tăng cường hấp thụ canxi và khoáng chất. Đối với gà thịt, chất xơ hỗ trợ phát triển cơ bắp đồng đều và giảm tỷ lệ mỡ thừa.

Tăng cường hệ miễn dịch

Chất xơ hòa tan thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn có lợi trong manh tràng, từ đó tăng cường hệ miễn dịch của gia cầm. Điều này đặc biệt quan trọng trong điều kiện chăn nuôi mật độ cao, nơi gia cầm dễ bị stress và nhiễm bệnh.

Giảm chi phí thức ăn

Sử dụng các nguyên liệu giàu chất xơ như cám gạo, bã mía, hoặc phụ phẩm nông nghiệp giúp giảm chi phí sản xuất thức ăn, đặc biệt ở các quốc gia như Việt Nam, nơi các nguồn này sẵn có và giá rẻ.

Nguồn chất xơ trong thức ăn gia cầm

Chất xơ được bổ sung vào khẩu phần ăn gia cầm thông qua các nguyên liệu sau:

• Cám gạo: Rất phổ biến ở Việt Nam, chứa khoảng 10–12% chất xơ, phù hợp cho gà thịt và gà đẻ.
• Cám lúa mì: Chứa 10–15% chất xơ, thường được sử dụng trong thức ăn gia cầm ở các nước phương Tây.
• Bã mía: Giàu chất xơ không hòa tan, thường được dùng ở mức thấp để tránh giảm năng lượng khẩu phần.
• Cỏ khô hoặc lá cây: Một số trang trại sử dụng cỏ khô hoặc lá cây (như lá sắn) làm nguồn chất xơ tự nhiên.
• Phụ phẩm nông nghiệp: Vỏ trấu, bã đậu nành, hoặc bã ngô cũng là nguồn chất xơ giá rẻ.

Tuy nhiên, việc sử dụng các nguồn chất xơ cần được kiểm soát, vì hàm lượng quá cao có thể làm giảm khả năng tiêu hóa các chất dinh dưỡng khác, như protein hoặc năng lượng.

Những rủi ro cần lưu ý

Giảm tiêu hóa và hấp thụ chất dinh dưỡng

Mặc dù chất xơ có nhiều lợi ích, nhưng việc bổ sung quá nhiều có thể dẫn đến giảm tiêu hóa và hấp thụ chất dinh dưỡng, đặc biệt là chất xơ hòa tan như cellulose, làm tăng độ nhớt của dịch ruột và cản trở quá trình tiêu hóa và hấp thụ (Rahmatnejad & Saki, 2016).

Tác động đến tăng trưởng

Những người tìm hiểu đại lý MM88 chia sẻ: Bổ sung chất xơ ở mức độ cao có thể làm giảm hiệu suất tăng trưởng của gia cầm, đặc biệt là trong giai đoạn đầu. Walugembe, Rothschild và Persia (2014) đã chỉ ra rằng hàm lượng chất xơ cao trong khẩu phần ăn của gà con có thể làm giảm trọng lượng cơ thể và hiệu quả chuyển đổi thức ăn.

Sự khác biệt giữa các loại sợi

Không phải tất cả các loại chất xơ đều có tác dụng giống nhau. Các loại chất xơ khác nhau có các đặc tính hóa học và vật lý khác nhau và có thể có tác động khác nhau đến hệ tiêu hóa và sức khỏe của gia cầm. Ví dụ, chất xơ không hòa tan, chẳng hạn như vỏ yến mạch, có thể cải thiện tiêu hóa, trong khi chất xơ hòa tan, chẳng hạn như cellulose, có thể làm tăng độ nhớt và cản trở tiêu hóa (Röhe & Zentek, 2021).

Nguy cơ của vi khuẩn và nấm độc

Một số nguyên liệu thô giàu chất xơ, đặc biệt là phụ phẩm nông nghiệp, có nguy cơ bị nhiễm vi khuẩn và nấm độc hại. Ví dụ, cám gạo và bột đậu nành có thể bị nhiễm nấm koji, một loại nấm gây độc cho gia cầm (Okolelova & Engashev, 2021). Việc quản lý và kiểm soát chất lượng nguyên liệu thô là rất cần thiết để đảm bảo an toàn cho gia cầm.

Chất xơ trong thức ăn gia cầm không chỉ là một yếu tố kháng dinh dưỡng trong dinh dưỡng gia cầm mà còn mang lại nhiều lợi ích quan trọng cho sức khỏe và sự phát triển của gia cầm. Tuy nhiên, việc sử dụng chất xơ cần được quản lý và kiểm soát chặt chẽ để tránh những rủi ro không đáng có. Việc lựa chọn loại chất xơ, liều lượng và phương pháp bổ sung cần dựa trên nghiên cứu khoa học và thực tiễn chăn nuôi, đồng thời cần được cân nhắc kỹ lưỡng.